Różnice kulturowe a podejście do szczęścia na przykładzie "Drobnych aktów życzliwości"

Za długo siedzę w tym temacie, żeby wciąż wierzyć, że istnieje jedyna słuszna droga do szczęścia czy też jedna lista kilkudziesięciu działań, które należy podjąć aby stać się zadowolonym z życia człowiekiem. Każdy z nas jest inny. I chociaż badania nad psychologią pozytywną prężnie się rozwijają, to zawsze pozostaną tylko zbiorem statystycznych wyników. Coś, co jedną osobą przybliży do szczęścia, na kogoś innego może nie mieć żadnego wpływu.

Rozmyślając na ten temat, przyszła mi do głowy jeszcze jedna kwestia. Większość porad na temat szczęścia pochodzi z zagranicznych źródeł, najczęściej prawdopodobnie z USA. Jednak nasze kultury dość mocno się różnią. Pewne zachowania Amerykanów nie są dla nas naturalne, często wydają się sztuczne. Postanowiłam podać wam kilka przykładów na podstawie słynnej w Stanach akcji "Random Acts of Kindness", które można przetłumaczyć jako drobne akty życzliwości.

Pomysł jest świetny i jak najbardziej słuszny - promuje puszczanie w świat dobra poprzez niewielkie gesty i drobne uczynki. Przeglądając kilka tego typu list zauważyłam jednak, że u nas wiele z tych zadań może się nie sprawdzić. Wymagałyby one zapewne drobnego liftingu, żeby zadziałać w naszych warunkach i faktycznie przynosić "obdarowywanym" radość a nie zakłopotanie. 

Moją zupełnie luźną i subiektywną wariację na ten temat możecie zobaczyć na poniższej grafice. Mimo, iż są to moje własne spostrzeżenia i na pewno w sporej części opierają się na różnego rodzaju stereotypach, mam nadzieję, że przedstawią wam inny punkt widzenia na szeroko rozumiane dążenie do szczęścia - w tym przypadku na akty życzliwości wobec innych ludzi - i na to, żeby jednak nie powielać ślepo zapożyczonych inspiracji, a raczej bawić się nimi i tworzyć coś własnego.

Pewne sytuacje - zamiast zwykłego miłego uczynku - mogłyby być u nas odbierane na przykład jako podryw, co niekoniecznie chciałaby osiągnąć obdarowująca osoba. Poza tym wydaje mi się, że my Polacy dość podejrzliwie podchodzimy do prezentów. 

Od razu przypominam sobie pewną sytuację, w której chciałam zrobić coś miłego i kupiłam koleżankom przy okazji wizyty w sklepie po zwykłym batonie - naprawdę nic drogiego ani specjalnego. Jednak nie zauważyłam by je to ucieszyło, ale raczej wywołało w nich poczucie "muszę się odwdzięczyć". 

Myślę, że mamy dość mocno wpojoną zasadę wzajemności, która zresztą jest naturalnym odruchem społecznym. Gdy ktoś coś nam kupuje, często jawi się nam to jako pewnego rodzaju dług wdzięczności, który chcemy jak najszybciej spłacić. W dużym stopniu nie potrafimy się zwyczajnie cieszyć tym, że ktoś obdarował nas jakimś drobiazgiem, ale raczej czujemy się winni, że my sami nic mu nie daliśmy. To może być męczące. 

Nie wiadomo jednak dlaczego zupełnie inaczej reagujemy na rzeczy, które nie wymagały od nas bezpośredniego zakupu, ale powiedzmy zaangażowania i czasu jak na przykład upieczenie ciasta. Większość ludzi jest po prostu zachwycona gdy przyniesiemy do pracy jakiś domowy wypiek. I jakby na to nie patrzeć do jego przygotowania też musieliśmy wydać pewną sumę pieniędzy, ale w tej formie już jakoś to nie razi. Traktujemy to najczęściej zgodnie z zamierzeniem - jako bardzo miły gest. 

Inna sytuacja to słynne uśmiechanie się do nieznajomych. Nie mam nic przeciwko i nawet polecam. Ale wiem, że w Polsce nie jest to do końca naturalnie przyjmowane. Podejrzewam, że u wielu osób, które spotkają się z uśmiechem nieznajomej osoby pierwszą myślą będzie "mam coś na twarzy?!", "jestem brudna?". 

Pewnie oczywiście przesadzam i naprawdę nie zachęcam do przyjmowania chmurnego wyrazu twarzy i odstraszania wszystkich mijanych na ulicy osób. Ale już dużo bardziej naturalnym zachowaniem wydaje mi się uśmiechanie się do osób, z którymi wchodzimy w jakiekolwiek interakcje: począwszy od sprzedawcy w sklepie czy kierowcy, który przepuszcza nas na pasach po osobę z którą jedziemy w windzie. Taki uśmiech również jest miły, ale jakoś prościej go sobie wytłumaczyć w naszym społeczeństwie, które jednak nie przesyła uśmiechów na prawo i lewo tak często, jak inne narody.

Generalnie myślę, że wyróżniamy się większą podejrzliwością w sytuacjach, w których ktoś stara się być dla nas miły. Nie zliczę ile razy słyszałam już następujące zdanie: "Co się stało, że jesteś taka miła? Pewnie czegoś potrzebujesz". I tak jak na przykład lubimy otrzymywać komplementy, to jednak trzeba posiadać umiejętność odpowiedniego ich dobierania. Gdy są specyficzne, szczere i trafiają w to, co istotne dla osoby, którą komplementujemy będzie to dla niej zapewne coś naprawdę miłego. W innym przypadku już niekoniecznie.

Nie wspominając o szeroko pojętej pozytywności. Lubimy otaczać się uśmiechniętymi, wesołymi ludźmi. To naturalne. Ale jednak czasem warto nieco dopasować do sytuacji. Przesadna wesołość w przypadku gdy ktoś jest w wyjątkowo złym nastroju może nie poprawić tej osobie nastroju, a wręcz dodatkowo irytować. Czasem dużo więcej daje zwykłe wysłuchanie drugiej osoby, wczucie się w jej emocje i okazanie wsparcia niż uparte zapewnianie, że wszystko będzie dobrze i trzeba myśleć pozytywnie. 

Tego rodzaju przykłady można mnożyć bez końca.  Jesteśmy specyficznym narodem i to wcale nie takim szarym i smutnym, jak często sami siebie określamy. Zauważyłam, że w gronie znajomych Polacy naprawdę często się śmieją i wcale nie są ponurzy. Może jesteśmy nieco bardziej zamknięci na innych, bardziej trzeźwo patrzymy na świat, ale w gruncie rzeczy jesteśmy naprawdę wesołymi ludźmi i w sumie lubię tą naszą mieszankę cech. W każdej grupie znajdą się malkontenci i optymiści. Dlatego nie ma co generalizować. Jednak w poszukiwaniach przeróżnych inspiracji w dążeniu do szczęścia warto kierować się również własną intuicją. Na przykład pod względem różnic kulturowych. Ale nie tylko.

A gdyby kogoś zainteresował temat drobnych aktów życzliwości (w wersji oryginalnej) zapraszam po inspiracje na oficjalną stronę akcji.